L. Boff, zwolennik teologii wyzwolenia, o papieżu: „Franciszek jest jednym z nas”

L. Boff, entuzjasta neo-pogańskiej ekologicznej teologii wyzwolenia, i okładka jego książki. Czy w Watykanie zawitał nowy paradygmat myślenia o teologii wyzwolenia?

OnePeterFive, 26.12.2016 r., Maike Hickson

25 grudnia 2016 Leonardo Boff, brazylijski teoretyk i propagator teologii wyzwolenia, podczas wywiadu dla niemieckiej gazety w sposób śmiały, jeśli nie arogancki, poruszył wiele kontrowersyjnych kwestii związanych z obecną sytuacją w Kościele. Dzięki jego szczerości mogliśmy usłyszeć między innymi:

– o tym, jak i dlaczego nie doszło do skutku zaplanowane spotkanie papieża z Boffem w przeddzień drugiego synodu o rodzinie w 2015 r. – ponieważ papież był zły z powodu listu trzynastu kardynałów i próbował uspokoić sytuację (i siebie?) przed obradami synodu;

– o tym, jak kard. Walter Kasper niedawno poinformował Boffa, że papież szykuje parę „dużych niespodzianek”;

– o tym, jak Franciszek zamierza dopuścić żonatych księży do posługi w brazylijskim Kościele katolickim, na co od dłuższego czasu nalega jego przyjaciel kard. Claudio Hummes;

– o tym, jak Franciszek poprosił Boffa o dostarczenie mu materiałów do pracy nad encykliką Laudato Si i jak później mu za to dziękował;

– o tym, jak Boff uważa Franciszka za „jednego z nas”, mając na myśli sympatyków teologii wyzwolenia.

Poniżej przytaczam tłumaczenie części tego wywiadu. Słowa Leonardo Boffa mówią same za siebie. Trzeba jednak zauważyć, że sam Boff został w 1985 r. publicznie skrytykowany i uciszony przez kard. Josepha Ratzingera – ówczesnego prefekta Kongregacji Nauki Wiary – z powodu uznania jego pism za nieortodoksyjne i daleko wykraczające poza naukę Kościoła. Dlatego też w 1992 Boff formalnie opuścił zakon franciszkański, a później także porzucił posługę kapłańską w Kościele katolickim.

Obszerne fragmenty wywiadu

Pyt: Teologia wyzwolenia w Ameryce Łacińskiej, której Pan jest jednym z najbardziej znaczących przedstawicieli, cieszy się ostatnio uznaniem i wsparciem ze strony papieża Franciszka. Czy zatem także i pan zostanie przywrócony do łask, po długim okresie sporów z Janem Pawłem II i jego pierwszym obrońcą doktryny, Josephem Ratzingerem, późniejszym papieżem Benedyktem XVI?

Franciszek jest jednym z nas. On sprawił, że teologia wyzwolenia stała się wspólną własnością Kościoła. I rozszerzył ją. Jeśli mówi się dziś o ubogich, trzeba także mówić na temat ziemi, ponieważ ona też jest grabiona i eksploatowana. „Usłyszeć krzyk ubogich” to znaczy usłyszeć krzyk zwierząt, lasów, całego udręczonego stworzenia. Cała ziemia krzyczy. Papież powtarza, że musimy jednocześnie słyszeć krzyk ubogich i krzyk ziemi, cytując zarazem tytuł jednej z moich książek. Z pewnością jednym i drugim potrzebne jest wyzwolenie. Sam omawiałam niedawno tę kwestię poszerzenia zakresu teologii wyzwolenia. Ten wymiar środowiskowy jest fundamentalnie nowym podejściem w Laudato Si.

Pyt: … a teraz „ekologicznej encyklice” ogłoszonej przez papieża w 2015. Ile z Leonarda Boffa jest w Jorge Mario Bergoglio?

Encyklika jest dziełem papieża. Lecz konsultował się także z wieloma ekspertami.

Pyt: Czy papież czytał pana książki?

Nawet więcej. Poprosił mnie o materiały do Laudato Si. Udzieliłem mu rady i wysłałem trochę z tego, co sam napisałem. To także wykorzystał. Niektórzy mówili mi, że czytając Laudato Si, myśleli sobie: „Zaraz, przecież to Boff!”. Tak na marginesie, Franciszek powiedział mi wprost: „Nie przysyłaj tych materiałów bezpośrednio do mnie”.

Pyt: Dlaczego?

Odpowiedział: „W przeciwnym wypadku Sottosegretari (pracownicy watykańskiej administracji, redaktorzy [Kölner Stadt-Anzeiger] przechwycą je i ich nie dostanę. Raczej prześlij je do ambasadora Argentyny [w Stolicy Piotrowej], z którym mam dobry kontakt, a wtedy bezpiecznie do mnie dotrą”. Trzeba wiedzieć, że obecny ambasador jest starym przyjacielem papieża z lat spędzonych w Buenos Aires. Często razem pili mate [napój argentyński, rodzaj herbaty]. Potem któregoś dnia przed publikacją encykliki papież kazał do mnie zadzwonić z podziękowaniem za pomoc.

Pyt: A co z pańską zaległą audiencją u papieża?

Papież szukał pojednania z najwybitniejszymi przedstawicielami teologii wyzwolenia: z Gustavem Gutierrezem, Jonem Sobrino, jak i z mną. Odnośnie do papieża Benedykta XVI powiedziałem Franciszkowi: „Ale ten wszakże ciągle żyje!”. Papież nie zgodził się ze mną: „No, il Papa sono io” – „Nie, papieżem jestem ja!”. Bylibyśmy mile widziani, sądząc po jego odwadze i zdecydowaniu.

Pyt: Dlaczego zatem nie doszło do spotkania?

Otrzymałem zaproszenie i nawet już wylądowałem w Rzymie. Ale tego samego dnia, tuż przed rozpoczęciem synodu o rodzinie w 2015 r., trzynastu kardynałów – wśród nich niemiecki kardynał Gerhard Müller – podniosło bunt przeciwko papieżowi, adresując do niego list, który później, jakże zaskakująco, został opublikowany w prasie. Papież był zdenerwowany i powiedział mi: „Boff, nie mam czasu. Muszę uspokoić sytuację zanim zacznie się synod. Spotkamy się kiedy indziej”.

Pyt: Ale jeśli chodzi o ten wyczekiwany spokój, to chyba też się nie całkiem udało?

Papieżowi wieje w oczy wiatr ze strony jego własnych szeregów, szczególnie tych w Stanach Zjednoczonych. Kard. Leo Burke, razem z emerytowanym kard. Meisnerem z Kolonii – wystosował kolejny list [do papieża]; on jest Donaldem Trumpem Kościoła katolickiego (śmiech). Jednak w przeciwieństwie do Trumpa kardynała Burke’a zneutralizowano teraz w Kurii. Dzięki Bogu. Ci ludzi naprawdę wierzą, że do nich należy korygowanie papieża. Jakby byli ponad nim. Coś takiego jest niespotykane [sic!], jeśli nie bez precedensu w historii Kościoła. Można krytykować papieża, można z nim dyskutować. Ja często to robiłem. Ale ci kardynałowie publicznie oskarżają papieża o szerzenie teologicznych błędów, a nawet herezji – a to, jak sądzę, już przesada. To afront, którego papież nie może tolerować. Papieża nie można sądzić, takie jest nauczanie Kościoła.

Pyt: Przy całym pana entuzjazmie, jaki ma pan dla papieża – jak to jest z tymi kościelnymi reformami, których tak wielu katolików oczekiwało od Franciszka; ale tak naprawdę niewiele się jak dotąd wydarzyło?

O ile dobrze rozumiem, zainteresowanie papieża nie ogniskuje się już na Kościele jako takim – a z pewnością nie na wewnętrznym funkcjonowaniu Kościoła – ale raczej na kwestii przetrwania ludzkości, przyszłości ziemi.  […] Sądzę, że widzi on przed sobą hierarchię problemów. Gdy ziemię dosięgnie zagłada, wszystkie inne problemy też znikną. Niemniej, co do pytań o Kościół i jego sprawy, pożyjemy – zobaczymy! Jeszcze niedawno kard. Walter Kasper, zaufany doradca papieża, powiedział mi, że wkrótce czekają nas wielkie niespodzianki.

Pyt: A pan czego oczekuje?

Kto wie? Może w końcu diakonat kobiet. Lub możliwość pełnienia posługi duszpasterskiej przez żonatych księży. Jest to wyraźne życzenie, jakie kierują do papieża biskupi w Brazylii, a zwłaszcza jego przyjaciel, emerytowany kardynał Claudio Hummes. Słyszałem, że papież chce przychylić się do tej prośby – na pewien okres próbny w Brazylii. Ten kraj z 140 milionami katolików powinien mieć przynajmniej 100 000 księży. A jest tylko 18 000. Z punktu widzenia instytucji jest to katastrofa. Nic dziwnego, że tłumy wiernych odchodzą do ewangelików czy zielonoświątkowców, którzy zapełniają tę duszpasterską próżnię. Gdyby teraz ci żonaci kapłani mogli powrócić do swojej posługi, byłoby to pierwszym krokiem do naprawy tej sytuacji, i jednocześnie impulsem [znakiem], że Kościół katolicki obecnie poluzowuje więzy celibatu.

Pyt: Gdyby papież podjął taką decyzję – czy pan, jako były franciszkański kapłan, powróciłby do kapłańskiej posługi?

Osobiści nie potrzebuję takiej decyzji. W moim przypadku nic by to nie zmieniło, ponieważ cały czas robię to, co zawsze robiłem – udzielam chrztów, chrześcijańskich pochówków, a jeśli zdarzy mi się zawitać do parafii bez księdza, wtedy także odprawiam z ludźmi mszę.

Pyt: Czy to będzie bardzo „niemieckie”, jeśli zapytam, czy ma pan na to pozwolenie?

Jak dotąd żaden znany mi biskup nie skrytykował  mnie ani nie zabronił mi tego. Przeciwnie, biskupi zdają się być zadowoleni, mówiąc mi: „ludzie mają prawo [sic] do Eucharystii. Rób tak dalej!”. Na ten przykład, mojego nauczyciela teologii, kard. Paulo Evaristo Arnsa, zmarłego przed zaledwie kilkoma dniami, cechowała wielka otwartość. Posuwał się nawet do tego, że kiedy widział podczas mszy siedzących w ławce księży, kazał im podchodzić do ołtarza i wspólnie sprawowali Eucharystię. Często to robił, mówiąc: „Koniec końców, jesteście kapłanami i pozostaniecie nimi!”.

 

Komentarz

W świetle tego szczerego wywiadu, a także biorąc pod uwagę tę „ortodoksyjną” krytykę, najwyraźniej na nowo przez Boffa odkrytą, wobec ludzi ośmielających się krytykować papieża, warto przywołać słowa Boffa z 2001. Wtedy to podczas wywiadu dla internetowej Communità Italiana w równie śmiały sposób wypowiadał się na temat kard. Josepha Ratzingera, ówczesnego prefekta Kongregacji Nauki Wiary, oraz jego rzekomo prowokacyjnej obrony tradycyjnego stanowiska Kościoła:

Mogę zauważyć, że dominująca tendencja w Watykanie za obecnego pontyfikatu [Jana Pawła II] jest wybitnie fundamentalistyczna. Kardynał taki jak J. Ratzinger, publikujący oficjalny watykański dokument, w którym stwierdza się, że jedynym prawdziwym Kościołem jest Kościół katolicki, i że reszta to nawet nie są kościoły, że jedyną prawomocną religią jest religia katolicka i że inni są pozbawieni wiary (mając jedynie przekonania i wierzenia) – dopuszcza się religijnego terroryzmu i trwa w poważnym teologicznym błędzie.

Powyższe słowa budzą jeszcze większe rozgoryczenie oraz poczucie ironii, jeśli przypomnimy sobie, że w 1970 r. w Monachium kard. Ratzinger zasiadał w komisji recenzentów doktorskiej pracy Boffa dotyczącej zagadnienia Kościoła jako Sakramentu z perspektywy doświadczeń osób świeckich.

Chcielibyśmy także przypomnieć czytelnikom niniejszego artykułu o działaniach watykańskiego eksperta dra Sandro Magistra, który wielokrotnie wskazywał na możliwość a nawet prawdopodobieństwo dopuszczenia przez Franciszka żonatych kapłanów do posługi w Brazylii. Pamiętamy także, jak sami przytaczaliśmy, tuż po publikacji kardynalskiego listu, informacje z wiarygodnych źródeł o papieskich wybuchach gniewu spowodowanych tym uprzejmym i mocno ortodoksyjnym wystąpieniem kardynałów. Dlatego też w swym szczerym wywiadzie Leonard Boff niespodziewanie zdaje się potwierdzać relacje  dziennikarzy, zarówno dr Magistra, jak i w skromnym stopniu moje własne.

 

Dziękuję za tłumaczenie. Źródło: ^^^http://www.onepeterfive.com/liberation-theologian-boff-francis-is-one-of-us/